Wat voor Snoezelruimtes is het meest geschikt voor u en uw doelgroep?

Snoezelruimtes zijn er in talloze soorten, uitvoeringen en met diverse functionaliteiten. Van klein tot groot en er is een ruimte keuze aan zintuigprikkelende apparatuur en materialen. Maar wat is er nu voor u en uw cliëntengroep het meest geschikt en welke inrichting en materialen sluiten nu het beste aan op de behoeften van uw cliënten? Vragen waar veel instellingen mee worstelen en in de praktijk vaak lastig de juiste antwoorden op krijgen.

Gevolg is dan ook dat er te vaak op het oog een prachtige ruimte wordt ingericht, maar waarvan in de praktijk blijkt dat de functionaliteit van alle mooie apparatuur helaas niet aansluit op de behoeften, beperkingen en/of mogelijkheden van de gebruikers. Resultaat is dat de prachtige ruimte na verloop van tijd nog nauwelijks gebruikt wordt of dat het gebruik zich beperkt tot een beetje liggen, slapen of spelen. Consequenties zijn dan vaak dat men het achteraf de investering niet waard vond of erger nog, dat men van mening is dat de benaderingswijze van het Snoezelen en de snoezelruimte niet of niet voldoende werkt.

Wij willen u dan ook graag met enkele belangrijke tips helpen om achteraf teleurstellingen te voorkomen en er zo voor zorgen dat u bij de nieuwe inrichting van uw Snoezel- en/of belevingsruimte wel de juiste keuzes kunt maken.

Stap 1: Doelgroep voor de snoezelruimte?

Voor welke doelgroep is de nieuwe Snoezelruimte bestemd?, is de eerste belangrijke vraag. Zijn dit bijvoorbeeld ouderen met dementie, cliënten van jong tot oud met uiteenlopende handicaps en beperkingen of jonge kinderen met verstandelijke beperking of autisme? . Binnen iedere doelgroep is er een groot verschil en diversiteit in zintuigelijk waarnemen en zintuigelijke voorkeuren.

En is de ruimte bestemd voor 1 specifieke doelgroep of wordt de ruimte straks gebruikt door diverse doelgroepen. De antwoorden op deze vragen bepalen eigenlijk hoe gevarieerd het aanbod van zintuigactiverende materialen in de ruimte zou moeten zijn. Hoe breder de doelgroep, hoe breder het aanbod en hoe smaller de doelgroep des te specifieker kan je het aanbod maken.

Stap 2: Welke doelstellingen heeft u met het Snoezelen met uw doelgroep voor ogen?

De doelstellingen van het Snoezelen kunnen heel divers zijn en de toepassingsgebieden van het Snoezelen hebben zich de afgelopen jaren steeds verder ontwikkeld. Er zijn vele verschillende doelen mogelijk die door middel van het Snoezelen kunnen worden gerealiseerd. Deze doelen zijn bijvoorbeeld;
1. Onaangepast gedrag/probleemgedrag reduceren
2. Aangepast gedrag bevorderen
3. Alertheid, aandacht, concentratie en betrokkenheid bevorderen
4. Keuzes, voorkeuren, initiatief en zelfbepaling stimuleren
5. Activiteit en exploratie stimuleren
6. Ontwikkeling stimuleren
7. Plezier, ontspanning, recreatie en relaxatie bewerkstelligen
8. Contact, relatie, wederzijdse interactie en responsiviteit verbeteren
9. Tevredenheid en welbevinden verbeteren

Stap 3: De gewenste functionaliteit van de nieuwe Snoezelruimte

De breedte van de doelgroep bepaalt dus de variëteit van het zintuigactiverende aanbod. De doelstelling(en) die u met het Snoezelen nastreeft bepaalt de vereiste functionaliteit van het aanbod en dus de apparatuur en de materialen. Uit het voorgaande kunnen we dus afleiden dat het inrichten van Snoezelruimte die ideaal is voor vele soorten handicaps en voor vele personen een grote uitdaging is. Goed advies is hierbij van groot belang.

Indien u kiest voor een grote permanente snoezelruimte is het belangrijk dat daarbinnen alle zintuigelijke waarnemingen en ervaringen kunnen plaatsvinden. Selectie en dosering van de prikkels is wel te adviseren en is zelfs een voorwaarde om de ruimte persoonsgericht te kunnen inzetten.

Er zijn 3 niveaus van snoezel-functionaliteit te onderscheiden:
1. Een rustgevende ruimte voor ontspanning doeleinden
2. Een actieve ruimte om actie en reactie te stimuleren
3. Een interactieve gecontroleerde ruimte om zelfbeheersing en-controle te stimuleren

Hierbij is het belangrijk te weten dat een ruimte met het hoogste niveau van functionaliteit (3 – interactief) zowel de functionaliteit van een actieve (2) en een ontspannende ruimte (1) kan bieden, maar dat dit andersom niet mogelijk is. Dit heeft te maken met de technische functionaliteit van de apparatuur.
Onderstaand zullen we de 3 functieniveaus van een snoezelruimte nader toelichten.

Niveau 1: Een rustgevende en ontspannende SnoezelruimteCalming Sensory Room 14

De ontspannende Snoezelruimte is de perfecte oplossing voor mensen die op belangrijke momenten gekalmeerd moeten worden of ontspanning nodig hebben, zoals voor en bij het slapen gaan of voor een ongemakkelijke procedure. Deze functionaliteit stelt weinig technische eisen aan de apparatuur, behalve dat ze een automatisch programma hebben waardoor ze bijvoorbeeld automatisch van kleur veranderen. Bij de meeste apparatuur is deze functionaliteit niet uit te breiden. Daar tegenover staat een vaak uiterst voordelige aanschafprijs. Verder beschikt de ruimte uit meerdere statische elementen, zoals prints/afbeeldingen op muren, decoratie materiaal, verlichting, zit- en ligelementen, etc. Alle elementen zijn door de gebruiker niet actief te beïnvloeden of te bedienen, behalve dan de geboden stimuli te ontvangen zoals die aangeboden wordt.

Niveau 2: Een actieve SnoezelruimteSensory Room 9

De actieve Snoezelruimte is ontworpen met actie en ontspanning stevig in het achterhoofd. Deze ruimte is geschikt voor sociale interactie, samen met thematisering en bijvoorbeeld verhalen vertellen. U kiest voor een multi-zintuiglijke omgeving om vaardigheden zoals oorzaak en gevolg, kleurherkenning, schakelen vaardigheden, motorische ontwikkeling en stemvorming met actieve sensorische elementen, zoals licht- en geluidspanelen, spel- en activiteitenborden en diverse schakelaars om 1 op 1 apparatuur te bedienen, aan en uit te zetten en/of van kleur, volume en snelheid te veranderen. De functie ontspanning is ook onderdeel van deze ruimte d.m.v. bijvoorbeeld een waterbed of de automatische modus van de verschillende apparatuur.

Deze ruimte biedt dus al veel meer mogelijkheden om de elementen meer persoonsgericht in te zetten. Beperking is echter dat schakelaars permanent aan één element zijn gekoppeld. Kan een gebruiker deze schakelaar niet bedienen dan kan het element ook niet gebruikt worden. Natuurlijk zou u een nieuwe of andere schakelaar aan het element kunnen koppelen, maar daarvoor moeten dan veel technische handelingen verricht worden waardoor dit niet echt gebruiksvriendelijk is.

Niveau 3: Een interactieve SnoezelruimteIRiS Sensory Room 6

In de echte interactieve snoezelruimte worden alle daarvoor toegeruste elementen draadloos aangestuurd en bediend. Dit kan zowel door de gebruiker als door de begeleiding, afhankelijk van de situatie en de doelstelling van de snoezelsessie. Alle daarvoor toegeruste apparatuur is nu gekoppeld aan 1 'station' en via dit 'station' kan de begeleider binnen 1 seconde iedere willekeurige schakelaar koppelen aan iedere willekeurig draadloos element in de snoezelruimte. Dus afhankelijk van de zintuigelijke voorkeur en de fysieke en/of mentale capaciteiten van de individuele cliënt kan de Snoezelruimte als geheel of elementen daarbinnen specifiek qua bediening en stimuli op die ene cliënt worden afgestemd. Maximale en optimale flexibiliteit dus die de snoezelruimte min of meer het eeuwige leven geeft, want u kunt de ruimte er voor iedere cliënt volledig anders uit laten zien. Voor de cliënt blijft de ruimte zo altijd nieuw en uitdagend want het kan altijd anders zijn in de ruimte.